Γράφει ο Παναγιώτης Β. Σαλαγιάννης

Το Τροβάτο είναι ένας τόπος παραδεισένιος και ένας τόπος ιδεώδης, που καλύπτει τις απαιτήσεις και του πιο απαιτητικού επισκέπτη. Είμαι, μάλιστα, βέβαιος ότι όποιος επισκεφτεί το Τροβάτο θα το ξαναεπισκεφτεί πολλές φορές, γιατί ασκεί γοητεία και προσφέρεται να ικανοποιήσει όλες τις αισθητικές του αναζητήσεις και όλες τις ανησυχίες του. Είχα γράψει κάποτε ότι: “όποιος δεν ταξίδεψε στο Τροβάτο δεν έχει ακόμη ταξιδέψει στη χώρα της ομορφιάς και του ονείρου”. Η άποψή μου αυτή επιβεβαιώνεται καθημερινά, γιατί η περιοχή μας καλύπτει ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων. Ειδικότερα, το Τροβάτο προσφέρεται: …

– Για τους λάτρεις της ομορφιάς: Η περιοχή μας είναι από τις γραφικότερες όχι μόνο των Αγράφων, αλλά και της χώρας μας γενικότερα. Το χωριό, που απλώνεται σε συνοικισμούς, ανάλογα με το ανάγλυφο του εδάφους, προβάλλει ως ένας εξαίσιος ζωγραφικός πίνακας, που καλλιτέχνησε η φύση βάζοντας τη μεγαλύτερη μαεστρία της. Όπου και να σταθεί ο ταξιδιώτης, στα Καβάκια, στον Αη Θανάση, στους Αγίους Θεοδώρους ή στον Κάτω Μαχαλά θα ατενίσει τα πανέμορφα βουνά που κρατούν το Τροβάτο στοργικά στην αγκαλιά τους. Εδώ ο φυσιολάτρης και ο λάτρης της ομορφιάς θα συνειδητοποιήσει πως το Τροβάτο είναι το μέρος που βιώνεις την ομορφιά, μαγεύεται το βλέμμα σου και θέλγεται η ψυχή σου. Εδώ ο καλλιτέχνης εμπνέεται, ο διανοούμενος στοχάζεται και ο απλός άνθρωπος απολαμβάνει τη μεθυστική ομορφιά του τοπίου.

– Για τους περιπατητές και ορειβάτες: Θα χαρούν τη διαύγεια της φύσης, τις ήμερες πλαγιές, τις όμορφες βρυσούλες με τα κρυστάλλινα νερά, τις γραφικές λαγκαδιές κι αν έχουν περισσότερο κουράγιο και αντοχή μπορούν να επισκεφτούν τα μέρη που είχαν τις στάνες τους οι Σαρακατσάνοι (Τσιρλιάρα, Ακρίβου, Φτερούσιο, Ραγάζια, Χιόνω κ.ά.), να περπατήσουν στο Μορφοπλάι, ν’ ανεβούν μέχρι την κορυφή του Ντεληδήμου (υψόμ. 2163μ) ή της Τσουκασιάκας (υψόμ.1955μ.). Εκεί θα νιώσουν το μεγαλείο του ύψους κι από εκεί θα χαρούν τον απέραντο ορίζοντα και θα κατοπτεύσουν τις γύρω όμορφες περιοχές, που ξεχύνονται μπροστά τους, και θα πλανηθεί το βλέμμα τους στην απεραντοσύνη. Θα δουν πανοραμικά τα όμορφα Βραγγιανά, τα Πιγκιανά με τους γραφικούς συνοικισμούς τους, αλλά και πολλά άλλα πανέμορφα τοπία του δήμου Απεραντίων και Αχελώου. Από εδώ θα διαπιστώσουν, επίσης, ότι το Μορφοπλάι με τις όμορες περιοχές αποτελεί ιδανικό μέρος για τη δημιουργία χιονοδρομικού κέντρου.

– Για τους φιλομαθείς, τους λάτρεις της ιστορίας και τους θρησκευόμενους: Η ιστορία της περιοχής είναι μακραίωνη και τα μνημεία της καταμαρτυρούν την προσφορά τους στο Έθνος και στην Ορθοδοξία. Το μοναστήρι της Παναγίας, που ιδρύθηκε περί το τέλος του 16^ου αιώνα, αποτέλεσε για πολλά χρόνια λίκνο μάθησης και σ’ αυτό μαθήτευσε και ο Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός, ο μετέπειτα μεγάλος Δάσκαλος του Γένους και ιδρυτής του Ελληνομουσείου των Αγράφων στη Γούβα Βραγγιανών. Στην περιοχή αυτή του μοναστηριού συνταιριάζεται απόλυτα και αρμονικά η μεγαλοπρέπεια της φύσης με την ιεροπρέπεια του χώρου. Στο μέρος αυτό ο προσκυνητής εξιλεώνεται ψυχικά, ασκεί αυτοκριτική, αποβάλλει τα ψυχοφθόρα πάθη, αισθάνεται την ανθρώπινη μηδαμινότητά του μπροστά στο θείο Μεγαλείο, αίρεται πάνω από τα εγκόσμια, νιώθει κοντά στο Θεό, αποκαθαίρεται και λυτρώνεται. Αλλά και ο ναός του Αγίου Δημητρίου αποτελεί μνημείο κεφαλαιώδους σημασίας. Στον Άγιο Δημήτριο φυλάσσεται ο Τίμιος Σταυρός, το σπουδαίο αυτό κειμήλιο, ο προστάτης των Απανταχού Τροβατιανών. Αυτή, επίσης, η εκκλησία συνδέεται με τη νεότερη Ιστορία μας, γιατί σ’ αυτή λειτούργησε το Παιδαγωγικό Φροντιστήριο  (Αύγουστος – Σεπτέμβριος 1944), στο οποίο δίδαξαν πνευματικές κορυφές, όπως ο Κώστας Σταματίου και ο Μιχάλης Παπαμαύρος, και από το οποίο αποφοίτησαν οι πρώτοι δάσκαλοι της Ελεύθερης Ελλάδας. Ακόμη, το μοναστήρι του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (μέσα του 17^ου αιώνα), η Αγία Απάντα με την θαυμάσια ιστορία της, καθώς και τα άλλα θρησκευτικά μνημεία δίνουν την ευκαιρία στον επισκέπτη να μυηθεί στην ιστορία και στις παραδόσεις του τόπου, αλλά και να προσευχηθεί.

– Για όσους θέλουν να δουν ένα σπάνιο γεωλογικό φαινόμενο: Θα θαυμάσουν ένα μοναδικό γεωλογικό φαινόμενο, την Πιασμένη Γη ή το Γεφύρι της Αγάπης, όπως λέγεται. Εδώ η φύση βάλθηκε να μας αφήσει άναυδους. Δημιούργησε ένα σπάνιο γεωλογικό φαινόμενο που κόβει την ανάσα του επισκέπτη. Ο τροβατιανοί, μη μπορώντας να εξηγήσουν τη δημιουργία του γεφυριού που ενώνει τις απέναντι όχθες του ποταμού, αρκούνται να αναφέρουν την παράδοση, όπως την άκουσαν από τους πιο ηλικιωμένους. Η παράδοση αποδίδει τη δημιουργία του γεφυριού στην Παναγία, που εισάκουσε την παράκληση δύο ερωτευμένων παιδιών. Η Παναγία σχημάτισε γεφύρι, για να μπορέσουν ν’ ανταμωθούν οι ερωτευμένοι, που βρίσκονταν στις απέναντι όχθες, και το ποτάμι, που τότε είχε πολύ νερό, δεν τους επέτρεπε να συναντηθούν. Είναι, λοιπόν, το γεφύρι αυτό δημιούργημα της Αγάπης και γι’ αυτό σύμφωνα με την παράδοση στο γεφύρι αυτό έδιναν όρκο αιώνιας αγάπης οι ερωτευμένοι. Άλλοι, πάλι, στέκονταν στη μέση του γεφυριού και έκαναν ευχές, για να βρουν ανταπόκριση στην αγάπη τους.  Τους επισκέπτες του χώρου αυτού δε  θα τους καταπλήξει μόνο το γεωλογικό αυτό φαινόμενο ως θέαμα, αλλά και θα τους γοητεύσει το πανέμορφο τοπίο, θα αισθανθούν την περίεργη έλξη από τον περιβάλλοντα χώρο και θα νιώσουν έντονα την αύρα της ενεργειακής του επίδρασης. Εκτιμώ πως θα είναι σοβαρή παράλειψη, αν ο επισκέπτης του Τροβάτου, ερωτευμένος ή μη, δεν επισκεφτεί το Γεφύρι τηςΑγάπης . Θα είναι μια εξαίσια εμπειρία, που θα χαραχτεί ανεξίτηλα στη μνήμη του.

– Για όσους αγαπούν τη βιοποικιλότητα: Εκεί θα γνωρίσουν τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής, θα ακούσουν το τραγούδι της πέρδικας και θα χαρούν το πέταγμα του σταυραετού. Εκεί θα μυρίσουν μούσχο και άλλα αρωματικά φυτά, θα μαζέψουν τσάι, θα γνωρίσουν πλήθος άλλων βοτάνων, θα καμαρώσουν τα πανύψηλα έλατα και πλήθος άλλων δένδρων, όπως καρυδιές, καστανιές, κερασιές, λυγερόκορμες  λεπτοκαρυές, κορομηλιές, αγριομηλιές, αρωματικά κέδρα, αιωνόβια πλατάνια κ.ά.π.

Οι πιο πάνω λόγοι είναι μόνο μερικοί από αυτούς που μπορούν να παρακινήσουν έναν επισκέπτη να επισκεφτεί το χωριό μας. Αν, μάλιστα, στους πιο πάνω ενδεικτικά αναφερόμενους λόγους προσθέσουμε και τη ζεστή φιλοξενία των κατοίκων, τότε εύκολα μπορεί κανείς ν’ αντιληφθεί γιατί το Τροβάτο είναι ένας τόπος ιδανικός ακόμη και για τον πιο απαιτητικό και ανήσυχο ταξιδευτή. Δεν είναι υπερβολικό να πούμε ότι ένα ταξίδι στο Τροβάτο είναι ένα ταξίδι στη χώρα της ομορφιάς και ένα προσκύνημα στην ιστορία.

Εμείς οι Τροβατιανοί πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε τυχεροί για τον τόπο που μας έλαχε. Έχουμε όμως χρέος να τον αξιοποιήσουμε καλύτερα και με κάθε τρόπο να τον αναδείξουμε περισσότερο και να τον κάνουμε ευρύτερα γνωστό. Ο Πολιτιστικός και Εξωραϊστικός Σύλλογος Τροβάτου καταβάλλει γι’ αυτό φιλότιμη και αξιέπαινη προσπάθεια και οφείλουμε όλοι μας να τον συνδράμουμε. Ωστόσο, η ανάδειξη του τόπου μας αποτελεί πρόκληση και υποχρέωση για καθένα Τροβατιανό ξεχωριστά.

Από το βιβλίο του Παναγιώτη Β. Σαλαγιάννη  ‘’ΤΟ ΤΡΟΒΑΤΟ ΑΓΡΑΦΩΝ’’

Η Πιασμένη γη ή το Γεφύρι της Αγάπης βρίσκεται στο Τροβατιανό ρέμα κοντά στην Κακιά Σκάλα. Πρόκειται για ένα περίεργο γεωλογικό φαινόμενο. Φαίνεται πως με το πέρασμα των χρόνων οι πλαγιές του φαραγγιού ενώθηκαν πάνω από το ρεύμα του ποταμού

Το γεωλογικό αυτό φαινόμενο αφήνει άναυδο τον επισκέπτη, όχι μόνο γιατί είναι σπάνιο και μοναδικό, αλλά και γιατί εντυπωσιάζει και γοητεύει με την ομορφιά του…
…Κάθε φορά που βρίσκομαι εκεί, κοιτάζοντας την καμάρα του Γεφυριού της Αγάπης, χάνω την αίσθηση του χρόνου, μαγεύομαι, στοχάζομαι και εκστασιάζομαι. Το Γεφύρι ασκεί επάνω μου μια παράξενη έλξη, με μαγνητίζει, με υποβάλλει, με συναρπάζει, με καθηλώνει και με θέλγει.
Χωρίς υπερβολή πουθενά αλλού δεν ένοιωσα τέτοια ή παρόμοια ενεργειακή επίδραση χώρου.

Οι Τροβατιανοί πρόγονοί μας, μη μπορώντας να εξηγήσουν τη δημιουργία του φαινομένου αυτού, αρκούνταν να αναφέρουν την εξής παράδοση, που κυκλοφορούσε από στόμα σε στόμα:
Κάποτε στην περιοχή αυτή υπήρχαν δυο στάνες κτηνοτρόφων. Η μια βρισκόταν προς το μέρος που σήμερα βρίσκεται το Τροβάτο και η άλλη προς το μέρος που σήμερα βρίσκονται τα Βραγγιανά. Οι δυο οικογένειες των κτηνοτρόφων δεν είχαν αγαθές σχέσεις και το ποτάμι, που τότε είχε πολύ νερό και ήταν σχεδόν αδιάβατο, αποτελούσε και το όριο για τα βοσκοτόπια τους. Κάποτε η κόρη του κτηνοτρόφου που βρισκόταν προς το μέρος που σήμερα βρίσκονται τα Βραγγιανά,  πήγε στο ποτάμι να πλύνει.
Από την άλλη μεριά του ποταμιού την είδε ο νέος της άλλης οικογένειας, της μίλησε γλυκά και της είπε πως θα την περιμένει πάντα εκεί να τη βλέπει κάθε φορά που θα έρχεται να πλύνει. Και επειδή τα μάτια στέλνουν τις πιο αδιάψευστες ερωτικές επιστολές, η κόρη όλο και πιο συχνά ερχόταν να πλύνει και να βλέπει το νέο και έτσι τα δυο παιδιά ερωτεύθηκαν βαθύτατα. Και, κάθε φορά που η κόρη ερχόταν να πλύνει, ο νέος πήγαινε και της έκανε συντροφιά από την απέναντι μεριά του ποταμιού και πολλές φορές της έπαιζε και κάποιο ερωτικό σκοπό με την φλογέρα του, εξωτερικεύοντας και με τον τρόπο αυτό τα αισθήματά του. Και ενώ έλεγαν λόγια αγάπης και φλέγονταν από τον πόθο, ο καιρός περνούσε αλλά ήταν αδύνατο να συναντηθούν, γιατί το ποτάμι ήταν βαθύ και ορμητικό και δεν υπήρχε γεφύρι να περάσουν και ν’ ανταμωθούν.
Κάθονταν στις απέναντι όχθες του ποταμιού ώρες πολλές και κοιτάζονταν, αλλά το αδιέξοδο συνεχιζόταν καθώς περνούσε ο χρόνος και ο έρωτας έβαζε συνέχεια ξύλα στο καμίνι του πόθου.
Οι νέοι, πάνω στο αδιέξοδο που είχε δημιουργηθεί και μπροστά στον κίνδυνο να γίνουν αντιληπτοί από τους γονείς τους και να τους στερήσουν ακόμη και τη δυνατότητα να βλέπονται, αποφάσισαν και οι δυο να γονατίσουν και να παρακαλέσουν την Παναγία να δώσει διέξοδο στο αδιέξοδό τους. Και πράγματι, κατά την παράδοση, η Παναγία που κατανοεί τους νέους με τα αγνά αισθήματα, έπιασε με  τα χέρια της και ένωσε τις δυο απέναντι όχθες του ποταμιού, σχηματίζοντας έτσι γεφύρι. Τα δυο παιδιά έμειναν έκπληκτα αρχικά, ύστερα ευχαρίστησαν την Παναγία και τρέχοντας πάνω στο γεφύρι, στην πιασμένη γη, δηλαδή στο πέρασμα που δημιουργήθηκε, αγκαλιάστηκαν με αγάπη και πόθο περίπου στο μέσον και έδωσαν τον αιώνιο όρκο αγάπης και αφοσίωσης.

Από τότε το μέρος αυτό εκτός από “Πιασμένη Γη” λέγεται και “Γεφύρι της Αγάπης”.
Πολλές ιστορίες και πολλά περιστατικά αφηγούνται ότι συνέβησαν και συμβαίνουν στο μέρος αυτό. Άλλοι υποστηρίζουν ανεπιφύλακτα ότι όποιος ερωτευμένος ή ερωτευμένη σταθεί πάνω στην Πιασμένη Γη ή στο Γεφύρι της Αγάπης  και κάνει μια ευχή για την αγαπημένη του ή τον αγαπημένο της θα πραγματοποιηθεί οπωσδήποτε.

Άλλοι λένε ότι πάνω στο Γεφύρι της Αγάπης βγαίνουν κάθε βράδυ λυγερόκορμες και όμορφες Νεράιδες και διασκεδάζουν ή γνέθουν και ότι τις έχουν δει πολλοί τσοπάνηδες της περιοχής.
Άλλοι πάλι αφηγούνται παράξενα πράγματα: Ο θείος μου Γρηγόρης Α. Σαλαγιάννης, που έβοσκε τα ζυγούρια εκεί κοντά, μου έλεγε ότι πολλά βράδια, όταν περνούσε πάνω από την Πιασμένη Γη, τον ακολουθούσε ένα μαύρο σκυλάκι που του κουνούσε συνεχώς την ουρά, αλλά τα δικά του τσομπανόσκυλα δεν το έβλεπαν και δεν το αλυχτούσαν. Το είπε αυτό στον πατέρα του και εκείνος του συνέστησε να μην φοβάται, αλλά αν ήθελε να απαλλαγεί από την παρουσία του σκυλιού να το πυροβολήσει με το αριστερό του χέρι. Κάποια φορά που προσπάθησε να το πυροβολήσει το σκυλάκι εξαφανίστηκε αμέσως και από τότε δεν ξαναπαρουσιάστηκε.

 Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Τροβάτου τοποθέτησε ξύλινη πινακίδα για το Γεφύρι της Αγάπης, και διάνοιξε μονοπάτι, ώστε ο κάθε επισκέπτης να μπορεί να το επισκεφτεί χωρίς κίνδυνο.

Θα ήταν παράλειψη για τον επισκέπτη του Τροβάτου, ερωτευμένο ή μη αν μεταξύ των άλλων αξιοθέατων του χωριού, να μην επισκεφτεί το Γεφύρι της Αγάπης. Η μοναδικότητά του, η ποιητική του ομορφιά και η ενεργειακή του επίδραση θα τον αποζημιώσουν.

Στην εκκλησία του ΑγίουΔημητρίου, όπως εξάλλου το φανερώνει και η εντοιχισμένη αναμνηστική πλάκα στην πρόσοψή της ,στεγάστηκε και λειτούργησε την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης και ειδικότερα το καλοκαίρι του 1944 το Παιδαγωγικό Φροντιστήριο της Κυβέρνησης του Βουνού, από το οποίο αποφοίτησαν οι πρώτοι δάσκαλοι της Ελεύθερης Ελλάδας. Τα άρθρα 1^ο και 6^ο της Απόφασης για την ίδρυση Παιδαγωγικών Φροντιστηρίων ,της 8^ης Ιούνη 1944 ,είχαν ως εξής:

«Άρθρο 1:Ιδρύονται δύο Παιδαγωγικά Φροντιστήρια, με έδρα το Καρπενήσι και την Τύρνα(Θεσσαλίας), που θα λειτουργήσουν από τις 5 Ιούλη ως τις 10 Σεπτέμβρη 1944.

Άρθρο 6:Οι απόφοιτοι του Παιδαγωγικού Φροντιστηρίου διορίζονται προσωρινοί δάσκαλοι. Για να γίνουν μόνιμοι και να εξισωθούν με τους πτυχιούχους δασκάλους του 1^ου βαθμού ,θα πρέπει να μετεκπαιδευτούν ,όπως θα καθοριστεί από ειδική πράξη.

                                            Ο Γραμματέας της Παιδείας

                                                         Π.Κόκκαλης

Το Γραφείο Παιδείας με επικεφαλής το Γραμματέα-υπουργό Παιδείας, καθηγητή Αλεξ. Σβώλο, πήρε την απόφαση να κάμει ότι μπορεί για να μειώσει το δυνατό ελάχιστο τις δυσάρεστες επιπτώσεις από τα δεινά του πολέμου. Κατά τα μέσα του Απρίλη γίνεται στο χωριό Βίνιανη της Ευρυτανίας ,σύσκεψη στην οποία πήραν μέρος ,εκτός από το Γραμματέα Παιδείας της ΠΕΕΑ ,οι τρεις παιδαγωγοί :Κ.Δ.Σωτηρίου, Μ. Παπαμαύρος και Ρόζα Ιμβριώτη καθώς και πέντε-έξι δάσκαλοι και καθηγητές(Τάσος Βαφειάδης, Αλέκος Παπαγεωργίου ,Κώστας Παπανικολάου κ.α).

Στη σύσκεψη αυτή έγινε μια ευρύτατη ανάλυση της κατάστασης της Εκπαίδευσης και αποφασίστηκε να παρθούν αμέσως τα πιο πρόσφορα και αποτελεσματικά μέτρα για συγκράτηση του κατήφορου, στον οποίο είχαν σπρώξει τα εκπαιδευτικά πράγματα η δικτατορία της 4^ης Αυγούστου και οι κατακτητές και ανόρθωση της αποδιοργανωμένης Εκπαίδευσης.

Το δημοτικό σχολείο και η βασική εκπαίδευση συρρικνώνεται. Το ποσοστό εγκατάλειψης του δημοτικού σχολείου έφτανε το 65%.Το ,δε, ποσοστό αναλφάβητων άγγιζε το 41 %.Τα παιδιά υποφέρουν….Το σχολικό έτος 1941-1942 κράτησε 3 μήνες! Το επόμενο σχολικό έτος 1942-1943 κράτησε μόνο 20 μέρες!

Πράγματι ,υπήρξε εξαιρετικά σημαντική η πρωτοβουλία της «Κυβέρνησης του Βουνού»,όπως προσωνυμικά λεγόταν τότε, που, μέσα στις τόσες δυσκολίες του αγώνα, έθεσε ως έναν από τους πρωταρχικούς στόχους της και έκανε κύριο μέλημά της να εκπαιδεύσει δασκάλους και να δώσει παιδεία στα Ελληνόπουλα, σε μια περίοδο που ο αναλφαβητισμός ξεπερνούσε το 40% του πληθυσμού.

«Ελάτε να πλάσουμε ένα λαό!», ήταν τα λόγια του παιδαγωγού Μ. Παπαμαύρου, ενός μελαμψού κάπως εύσωμου ανδρός, όταν ανέβηκε πάνω σ’ ένα πρόχειρο έδρανο να μιλήσει προς το ακροατήριό του.

Όμως, στις 6 Αυγούστου 1944 έγινε η επιδρομή των Γερμανών εναντίον του Καρπενησίου ,σε μια προσπάθεια της γερμανικής διοίκησης να χτυπήσει την καρδιά του ελληνικού αντάρτικου. Τότε και η Παιδαγωγική Ακαδημία μεταφέρθηκε στο Τροβάτο. Στεγάστηκε, δε, στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου.

«Ακολουθήσαμε το δρόμο μας προς τ’Άγραφα, βαδίζοντας σε απότομες πλαγιές βουνών, σε κατσικόδρομους ,που έμοιαζαν με μυρμηγκόδρομους…Τέλος ,φθάσαμε στο χωριό Τροβάτο,υψόμετρο 1200 μέτρα…»,είπε ο Μιχάλης Παπαμαύρος, και συνεχίζει:»Είμαστε στο Κρυφό Σχολείο του Αγώνα…Μέσα στην εκκλησία αυτή συνεχίσαμε τη διδασκαλία μας…».

Η μεγάλη καρυδιά, όπου σήμερα υπάρχει η όμορφη πέτρινη βρύση ,ήταν ο τόπος συνάθροισης των κατοίκων του χωριού, του επάνω και του κάτω μαχαλά.

Εκεί αναλύονταν τα ζητήματα του Αγώνα.
Αξιοσέβαστες Τροβατιανές  προσωπικότητες της εποχής ήταν ο παπα-Γιώργης Νταλλής, ο Αλέξανδρος Ιωάν. Σαλαγιάννης ,Βασίλειος Νταλλής.

Άξιο λόγου είναι ,επίσης, ο όρκος που διαβάζει ο παπα-Γιώργης και επαναλαμβάνουν οι σπουδαστές με υψωμένο το δεξιό τους χέρι:

“Ορκίζομαι ότι θα εκτελέσω σωστά τα καθήκοντά μου σαν υπάλληλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης, έχοντας σαν γνώμονα το συμφέρον της Πατρίδας μου και του Ελληνικού λαού. Ότι θα αγωνιστώ με αυτοθυσία για την απελευθέρωση της χώρας μου από το ζυγό των κατακτητών. Ότι θα υπερασπίζω παντού και πάντοτε τις λαϊκές ελευθερίες και θα είμαι παραστάτης και οδηγός του λαού στον αγώνα για την λευτεριά του και τα κυριαρχικά του δικαιώματα.»   

Αξίζει, επίσης, να αναφερθούν οι παιδαγωγοί ,όπου δίδαξαν στο Παιδαγωγικό Φροντιτήριο Τροβάτου:

Κώστας Σωτηρίου, Μιχάλης Παπαμαύρος, Αλέκος Παπαγεωργίου ,Τάσος Βαφειάδης, Νίκος Μπρούζος, Μήτσος Βαϊτσος Δημήτρης Πάλλας,Κώστας Παπανικολάου, Κώστας Γεωργαλάς ,Γιώργος Μυρισιώτης,Τερψιχόρη Γουβέλη κ.α.

Από τους σπουδαστές-αποφοίτους διασώζονται τα ονόματα των παρακάτω:

Παπαθανασόπουλος Λεωνίδας ,Κατσιμάνη Ελένη, Χειμάρρα Ευδοξία, Μποσινάκου Αγγελική, Πασπαλιάρης Παναγιώτης, Πασπαλιάρης Γεώργιος, Κυρίτσης Αλέκος ,Πρίμπας Επαμεινώνδας Καραγεωργοπούλου Μαρία, Νταλλής Δημήτριος, Πολύζος Ανέστης,κ.α  

Ο Άγιος Αθανάσιος. Κτίστηκε το πρώτο μισό του 19^ου αιώνα. Από το όνομα της εκκλησίας αυτής προήλθε και η ονομασία του όμορφου συνοικισμού Άγιος Αθανάσιος. Σήμερα στη θέση του γκρεμισμένου  σχολείου χτίζεται μια καινούρια εκκλησία του Αγίου Αθανασίου την οποία χρηματοδοτεί ο Αναστασίου Αναστάσιος.

Είναι η εκκλησία που βρίσκεται μπροστά στο κοιμητήριο του Επάνω Μαχαλά. Μια προσφορά της Αρετής Ζαρκάδα.

Το όμορφο νεόκτιστο αυτό εκκλησάκι το συναντάμε κατεβαίνοντας από τα Τρία Σύνορα προς το Τροβάτο. Είναι μια προσφορά του Παπαδόπουλου Παναγιώτη και Βασιλικής.

Στα ερείπια της μικρής εκκλησίας της Γέννησης του Χριστού, που πιθανότατα ήταν εκκλησία του 15^ου αιώνα, ο παπα-Πέτρος Νταλλής, με τη βοήθεια των Τροβατιανών έχτισε ένα καινούριο εκκλησάκι…

…Το εκκλησάκι φέρει εντοιχισμένη πλάκα που γράφει τα εξείς: ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΤΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΙΕΡΕΩΣ ΠΕΤΡΟΥ Γ. ΝΤΑΛΛΗ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΥ ΤΟ ΕΤΟΣ 1990. ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΤΡΟΒΑΤΟΥ. Φυσικά ο ναός ήταν αφιερωμένος στη Γέννηση του Χριστού, καθώς αναφέρει η παράδοση και όλοι οι παλιοί Τροβατιανοί και φαίνεται πως εκ παραδρομής αναγράφτηκε στην εντοιχισμένη πλάκα ως ναός του Σωτήρος.

Στην πολύ παλιά εκκλησία της Γέννησης του Χριστού ήταν αρχικά, σύμφωνα με την παράδοση, τοποθετημένος ο Τίμιος Σταυρός.

Ο ναός πιθανότατα πρωτοκτίστηκε την ίδια περίοδο με τον Άγιο Δημήτριο και ίσως να ήταν και λίγο παλιότερος.

Η παλιά εκκλησία του 19^ου αιώνα, δεν υπάρχει και στη θέση της κτίστηκε ένα μικρότερο εκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων, τον 20^ο αιώνα, που έγινε με πρωτοβουλία του παπα – Πέτρου Νταλλή.